به گزارش فرهنگ امروز به نقل از هنرآنلاین؛ حمید کشمیرشکن منتقد و پژوهشگر هنر که کتاب "هنر معاصر ایران؛ ریشه‎ها و دیدگاه‌های نوین" او جمعه در گالری ماه مهر و با حضور پرویز تناولی و علیرضا سمیع‎آذر رونمایی می‏‌شود درباره این کتاب به خبرنگار تجسمی هنرآنلاین گفت: همان‌طور که می‏‌دانید این کتاب پیش از این به زبانی انگلیسی در خارج از ایران منتشر شده است. کتاب حاضر بخش‎های از آن کتاب انگلیسی است که برای مخاطب ایرانی تغییر یافته است. در زبان فارسی به‌جز دائره‎المعارف آقای طاهباز کتابی وجود ندارد که تاریخ یک سده اخیر هنر ایران را بازگو کرده باشد هرچند آن کتاب نیز رویکردی دائره‎المعارفی دارد و تاریخ هنر نیست. درواقع ما کتابی به زبان فارسی نداشته‎ایم که تاریخ‎نگاری هنر ایران را با همان شیوه تاریخ‏نگاری غربی و با نگاه به علوم سیاسی و مباحث اجتماعی مطرح کرده باشد و از این منظر وجود چنین کتابی یک ضرورت بود.

ترجمه به تحول فرهنگی نیاز دارد

وی ادامه داد: این کتاب همان‌طور که گفتم ترجمه عینی کتابی که به زبان انگلیسی منتشر شد نیست. در کتاب انگلیسی مباحثی مطرح شده بود که خواننده ایرانی نیازی به آن‌ها ندارد و همچنین موضوعاتی نیز وجود داشت که باید برای مخاطب فارسی‌زبان توضیح داده می‏شد و به همین دلیل نسخه فارسی این کتاب تغییرات متعددی داشت. به‌علاوه ترجمه امری است که به‌تنهایی کافی نیست و تحول فرهنگی باید در آن لحاظ شود به همین دلیل این دو کتاب تفاوت بسیاری با هم دارند.

کشمیرشکن با بیان اینکه ما مانند هنر غرب نمونه‏های متعددی از کتاب‌های تاریخ هنر را در مورد هنر ایران نداریم اظهار کرد: از این منظر کتاب حاضر اثری پیشگام است و بسیار دشوار بود که بتوان همه‌چیز را در چنین کتابی گنجاند. بااین‌حال سؤال‌هایی برای من وجود داشت که سعی کردم در کتاب به آن‌ها پاسخ داده و با همان فرم توصیفی کتاب‎های تاریخ هنر آن‌ها را مطرح کنم. هدف کتاب این نبود که یک تاریخ هنر جامع باشد و اسم همه افراد را در برگیرد و به همین دلیل می‎توان گفت که نگاه ویژه خود را دارد و می‏کوشد مهم‎ترین جریان‎ها و رویدادهای هنر یک سده اخیر ایران را در برگیرد که از میان آن‌ها بعضی مهم‎تر بوده و بعضی نیز در میان مباحث این کتاب نگنجیده‎اند. سؤالاتی که در این کتاب مطرح شده است در جامعه و فرهنگ ایرانی وجود داشته است و بازتاب آن‌ها را می‌توان در آثار هنرمندان ایرانی دید.

نگاه تاریخ‎نگار خالی از ایدئولوژی نیست

مؤلف کتاب "هنر معاصر ایران؛ ریشه‎ها و دیدگاه‌های نوین" با بیان اینکه بعضی مباحث مانند جریان‏های هنری دهه ۱۳۴۰ یا ۱۳۷۰ در هنر ایران پررنگ‎تر بوده‎اند افزود: به همین دلیل این کتاب یک تاریخ روایت‎گونه نیست و موضوعات در آن با نگرشی کاملاً مشخص دیده شده است. به‌هرحال نمی‏‌توان دیدگاه‎ها را از انواع مختلف تاریخ‌نگاری حذف کرد و نگاه مورخ، ایدئولوژی و همین‎طور نگاه جنسیتی او بر تاریخی که او نوشته است تأثیر می‏‌گذارد.

وی همچنین گفت: فصل‌بندی‎ این کتاب بر مبنای متدولوژی که درباره آن گفتم شکل گرفته است. البته ازآنجاکه به هر اینکه کتاب رویکردی تاریخی دارد توالی تاریخی رویدادها و هنرمندان در آن رعایت شده اما مباحث مهم هر دوره تاریخی نیز به‌عنوان موضوع آن فصل انتخاب شده است. به همین دلیل می‎توان گفت که عنوان‎های فصل‎های مختلف این کتاب در حقیقت وضعیت آن دوره تاریخی را در هنر نشان می‎دهد. هرچند ممکن است شما این مباحث را به شکل توصیفی در جاهای دیگر نیز دیده باشید. اما اینکه آن‌ها چطور در کنار هم قرار گرفته‎اند کاری است که من انجام داده‎ام.

هنرمندان در کتاب من بر اساس تأثیرشان بر هنر طرح شده‎اند

کشمیرشکن با بیان اینکه مباحث این کتاب بر اساس تغییرات شاخص هر دوره مطرح شده است افزود: به‌این‌ترتیب هر هنرمند در بستر تاریخی خود و بر اساس میزان تأثیری که بر هنر ایران داشته است طرح شده است. هرچه به گذشته برگردیم چون افراد تثبیت شده هستند و تأثیرات خاص خود را بر هنر ایران داشته‌اند بیشتر به آن‌ها پرداخته شده است و هر چه سمت هنر امروز می‏‌رویم چهره‎ها به آنکه به شکل فردی مطرح شوند بیشتر در بطن جریان‏‌ها دیده شده‎اند.

این پژوهشگر هنر معاصر با اشاره به اینکه فصل‎های نخست کتاب بیشتر به روش تاریخ هنر نگاری گرایش دارد گفت: در فصل‎های معاصرتر کتاب برخلاف فصل‎های نخست، بیشتر مباحث نظری، تئوریک و نقد هنری مطرح شده است. به‌علاوه این نکته برای من بسیار مهم بود که هنرمندانی که در خارج از ایران زندگی می‎کنند در کنار هنرمندانی که در ایران حضور دارند مطرح شوند. با این حال از آنجا بخش اصلی کتاب به بافتار اجتماعی ایران پرداخته است تصمیم گرفتم بخش مستقلی را به این هنرمندان اختصاص دهم زیرا آن‌ها در بستر‎های اجتماعی متفاوتی کار می‌کنند و باید به شکلی مستقل طرح می‎شدند.

وی همچنین درباره فرم کتاب نیز اظهار کرد: برای آنکه این کتاب به‌عنوان منبعی معتبر شناخته شود نیاز به وجود منابعی غنی از تصویر در آن وجود داشت. این ویژگی‎ بود که من بسیار بر آن تأکید داشتم و با همکاری دوستانم تلاش شد تا تصاویر کتاب در ابعاد و کیفیت بالا ارائه شوند. به‌علاوه پی‏نوشت‎های هر فصل و فهرست‎های اسمی و منابع کتاب نیز بسیار دقیق و کامل تهیه شده است تا خواننده کتاب بتواند به‌راحتی موضوع موردنظر خود در منابع دیگر دنبال کند.

کتاب "هنر معاصر ایران؛ ریشه‎ها و دیدگاه‌های نوین" که حمید کشمیرشکن مقدمه کاملی برای آن نوشته است دارای شش فصل با عنوان‎های "پیش‌زمینه تاریخی"، "ده‌های تردید و رویارویی: مدرنیسم در مقابل وضع موجود"، "پرسش هویت، بومی‎گرایی و ملی‌گرایی در کنار مدرنیسم در هنر و فرهنگ اجتماعی-سیاسی: جنبش‌های نوسنت‌گرا"، "هنر پس از انقلاب"، "گسترش گفتمان‌های معاصر پس از انقلاب: رویکردهای میانه دهه ۱۳۷۰ به این‌سو" و درنهایت "هنر دیاسپورای ایرانی" است.

این کتاب در ۴۰۴ صفحه، در قطع رقعی و با صفحات گلاسه رنگی از سوی نشر نظر منتشر شده است.

آیین رونمایی این کتاب جمعه ۲۲ خردادماه ساعت ۱۹ با حضور پرویز تناولی و علیرضا سمیع‏‌آذر در موسسه ماه مهر به نشانی بلوار آفریقا، نرسیده ناهید غربی، کوچه نیلوفر پلاک ۷ برگزار می‏‌شود.